Endüstriyel ortamlarda, farklı işlemleri gerçekleştirmek için çeşitli makine ve ekipman türleri kullanılır. Ancak, uygun güvenlik önlemleri alınmadığı takdirde bu makineler işçiler için ciddi riskler oluşturabilir. Bu tehlikeleri önlemek amacıyla bir kilitleme etiketleme sistemi (EKED), farklı endüstriyel güvenlik programlarının temel bir bileşeni olarak hareket oluşturulmaktadır. İş güvenliği açısından son derece yararlı olan bu çalışma türünün, devamında ve takibinde uygun uyarıcı unsurların kullanılması, iş kazalarının ve yaralanmaların önleyici tedbiri olarak işe yaramaktadır.

Kilitleme etiketleme sistemi, makineyi emniyete almak ve tehlikeli enerjinin yayılmasını önlemek için birlikte çalışan birkaç bileşenden oluşur. Enerji izolasyon cihazı, makineyi enerji kaynağından ayıran ve tehlikeli enerjinin salınmasını önleyen fiziksel cihazdır. Kilitleme cihazı, enerji izolasyon cihazını kapalı konumda fiziksel olarak sabitleyen bir cihazdır. Etiketleme cihazı, makinenin enerji yalıtımlı durumda olduğunu ve çalıştırılmaması gerektiğini açıkça belirten, etiket gibi görsel bir uyarı cihazıdır. Yazılı prosedürler, makineyi izole etmek ve tehlikeli enerjinin yayılmasını önlemek için gerekli adımları özetleyen bir dizi yazılı prosedür.

Kilitleme Etiketleme Sisteminin Uygulanması

Bir kilitleme etiketleme sisteminin uygulanması, bazı teknik adımları içeren sistematik bir yaklaşım gerektirmektedir:

• Tehlikeli enerji kaynaklarının belirlenmesi: Bir kilitleme etiketleme programının uygulanmasındaki ilk adım, kullanılan makineler ve ekipmanlarla ilişkili tüm tehlikeli enerji kaynaklarını belirlemektir. Buna elektrik, hidrolik, pnömatik ve mekanik enerji dahildir.
• Enerji kontrol prosedürleri: Tehlikeli enerji kaynakları belirlendikten sonra, enerjiyi izole etmek ve kontrol etmek için gerekli adımları özetleyen enerji kontrol prosedürleri geliştirilmelidir.
• Eğitim: Kilitleme etiketleme sürecine dahil olacak işçiler, tehlikeli enerjinin serbest bırakılmasıyla ilgili prosedürler ve potansiyel tehlikeler konusunda eğitilmelidir. Çalışanların en son prosedürlerden haberdar olmalarını ve en son bilgilerle güncel olmalarını sağlamak için eğitim düzenli olarak yapılmalıdır.
• Kilitleme cihazları: Enerji kaynaklarına ve kullanılan makinelere uygun kilitleme cihazları seçilmelidir. Bu cihazlar dayanıklı olmalı ve çalışanlar tarafından kolayca takılıp çıkarılmalıdır.
• Etiketleme cihazları: Dayanıklı ve kolayca görülebilen etiketleme cihazları seçilmelidir. Ayrıca kullanılacakları ortama dayanacak şekilde tasarlanmalıdırlar.
• Yazılı prosedürler: Makineyi izole etmek ve tehlikeli enerjinin yayılmasını önlemek için gerekli adımları özetleyen yazılı prosedürler geliştirilmelidir. Bu prosedürler çalışanlar tarafından kolayca erişilebilir olmalı ve düzenli olarak gözden geçirilmeli ve güncellenmelidir.

Kilitleme Etiketleme Sistemi Türkiye’de Zorunlu mu?

Kilitleme ve etiketleme sistemi Türkiye’de zorunludur. İş Kanunu ile İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğine göre işverenler ekipmanların tamir ve bakımı sırasında çalışanların güvenliğini sağlamak amacıyla kilitleme etiketleme sisteminin uygulanmasından sorumludur. EKED sistemi olarak kısaltılan bu mecburi uygulama süresince yerleştirilen teknik ibareleri okumak ve tehlikeden uzak durmak fayda sağlamaktadır.

Bakım ve onarım işlerini yapan işçiler, EKED prosedürleri konusunda eğitim almalı ve tehlikeli enerjinin serbest bırakılmasıyla ilgili potansiyel tehlikeleri anlamalıdır.